جنبش اسلامی نیجریه

َألحَرَکَةُ الاسلامیة فی نیجِیریا یا جنبش اسلامی نیجریه، عنوان جنبش شیعیان نیجریه است که رهبری آن را شیخ ابراهیم زاکزاکی بر عهده دارد. این جنبش فعالیت‌های مختلف آموزشی و اجتماعی به شیعیان نیجریه ارائه می‌دهد و مقر رهبری آن در زاریا است. جنبش اسلامی نیجریه از ۱۹۸۴م روز قدس را برای راهپیمایی اعلام کرد. نیروهای ارتش نیجریه بارها به طرفداران این جنبش در زاریا و کانو حمله کرده‌اند که در پی این حملات شماری از شیعیان از جمله چهار تن فرزندان شیخ زاکزاکی کشته و برخی از مراکز متعلق به این جنبش مانند حسینیه بقیه الله تخریب شده است.

مؤسس

شیخ ابراهیم بن یعقوب زاکزاکی (تولد۱۹۵۳م) روحانی مستبصر شیعه اهل نیجریه و رهبر شیعیان این کشور. زاکزاکی تحصیلاتش را در زاریا آغاز کرد و از ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۵م به شهر کانو رفت و علوم سیاسی و اقتصاد را آنجا آموخت. دوران تحصیل او با انقلاب اسلامی ایران همزمان بود. زاکزاکی ابتدا مالکی مذهب بود، ولی بعدها به تشیع گروید. او چندین بار در دههٔ ۸۰ و ۹۰ میلادی به زندان افتاد. سه پسرش در راهپیمایی روز قدس ۲۰۱۴م به دست پلیس نیجریه کشته شدند.

تاریخچه

شیخ ابراهیم زاکراکی در ۱۹۸۰م به عنوان معاون امور بین الملل انجمن اسلامی سودان در نخستین مراسم سالگرد امام خمینی در ایران شرکت کرد. او پس از بازگشت از ایران با همکاری دوستانش جنبش اسلامی نیجریه را راه‌اندازی کرد.

حرکت اسلامی شمال نیجریه از اوایل دهه ۱۹۸۰م ابتدا در مراکز آموزش عالی طرح‌ریزی شد. در اواخر دهه ۱۹۸۰م به روستاها و شهرها نفوذ کرد و در دهه ۱۹۹۰م به صورت جنبشی مردمی به خصوص در روستاها تبدیل شد و مورد استقبال قرار گرفت. این جنبش از ۱۹۸۴ روز قدس را برای راهپیمایی اعلام کرد. در راهپیمایی روز قدس ۲۰۱۴م پلیس نیجریه به طرفداران این جنبش در زاریا حمله کرد، در این حمله ۳۳ تن از شیعیان از جمله سه تن از فرزندان شیخ زاکزاکی کشته شدند.

ارتش نیجریه در روز شهادت امام رضا(ع) در سال ۱۴۳۷ق.(۲۱ آذر ۱۳۹۴ش) نیز به طرفدارن این جنبش حمله کرد. در اثر این حمله، شیخ زاکزاکی بازداشت شد و شماری از جمله یکی دیگر از فرزندان او کشته شدند. برخی از رسانه‌ها شمار کشته‌های این حمله را بیش از ۳۰۰ تن گزارش کرده‌اند.

همچنین در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۶ (۲۴ آبان ۱۳۹۵) به درخواست این جنبش مراسم راهپیمایی اربعین در شهر کانو نیجریه برگزار شد. در تیراندازی نیروهای ارتش نیجریه به شیعیان حاضر در این مراسم، نزدیک به ۱۰۰ نفر، کشته شدند. به گزارش کمیسیون حقوق بشر اسلامی لندن، ارتش علاوه بر تیراندازی به تجمع پیاده‌روی اربعین، با تعقیب خانه به خانه، اقدام به کشتن شیعیان کرده است.

مقر اصلی و رهبری این جنبش در زاریا قرار دارد، رهبری آن بر عهده ابراهیم زاکزاکی است.

فعالیت‌ها

• تأسیس مؤسسه الشهداء؛ در ۱۴۱۱ق برابر با ۱۹۹۲م در زاریا با هدف رسیدگی به فرزندان شهدا و ایتام
• تأسیس مؤسسه خیریه الزهرا در ۲۰۱۰م؛ ارئه خدمات اجتماعی مانند حفر چاه و قنات و...
• تأسیس مؤسسة الصحة (ISMA) در ۱۴۲۲ق - ۲۰۰۱م
• تأسیس مؤسسه الطبیة للحرکة الإسلامیة؛ از مؤسسات غیرانتفاعی و وابسته به جنبش اسلامی نیجریه است که با هدف ارائه خدمات درمانی، کمک‌های انسان‌دوستانه و آموزش کمک‌های اولیه در نیجریه راه‌اندازی شده است. این مؤسسه نخست از گروه‌های کوچک متخصیین طب و داروسازی شکل گرفت، سپس با ادغام این گروه‌ها زیر نظر مصطفی عمر سعید به کمیته پزشکی ارتقا یافت، و در ۲۰۰۱م منجر به شکل گیری مؤسسه(ISLAMIC MOVEMENT MEDICAL ASSOCIATION) (ISMA) گردید.
• حسینیه بقیة الله محل برگزاری فعالیت‌های آموزشی این جنبش.
• هفته‌نامه المیزان وابسته به جنبش اسلامی نیجریه است که ابراهیم موسی سردبیر آن است.

اطلاعات بیشتر در

رأی دادگاه نیجریه در تروریستی خواندن جنبش

در ژوئیه ۲۰۱۹، طرفداران ابراهیم زکزاکی، تظاهرات کردند و خواستار آزادی زکزاکی شدند. این تظاهرات با برخورد پلیس نیجریه به خشونت کشیده شد و ۱۱ نفر کشته شدند. پس از این تظاهرات، دادگاه عالی فدرال نیجریه پس از راهپیمایی مسالمت‌آمیز جنبش اسلامی، به درخواست دولت، جنبش اسلامی نیجریه را تروریستی خواند. در این حکم، همه فعالیت‌های این جنبش در نیجریه ممنوع است و شهروندان و گروه‌ها در نیجریه از همکاری و مشارکت با این جنبش منع شده‌اند.

سخنگوی جنبش اسلامی نیجریه، اتهام تروریستی بودن این جنبش را رد کرد. او پاسخ داده است که همه کسانی که با آنها تعامل داشته‌اند، آنها را غیرتروریست می‌دانند و در تجمعات از هیچ سلاحی استفاده نمی‌کنند.

پانویس

منابع

• مجله گنجینه مجمع، ویژه نامه فاجعه خونین روز قدس در زاریا - نیجریه، پنج شنبه، ۱۶ مرداد، ۱۳۹۳، ص۴-۵.
• مصاحبه با زاکزاکی، مجله حضور، بهار ۱۳۸۴، شماره ۵۲.
• جان. ال. اسپوزیتو، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیر شانه‌چی، تهران : مرکز بازشناسی اسلام و ایران، ۱۳۸۲ش.